* مأموریت‌

تعلیم و تربیت طلاب و روحانیون تلاشگر و کارآمدِ برخوردار از توان استنباط و تولید علم در عرصه­های علوم اسلامی و علوم انسانی با رویکرد اسلامی و نقد دیدگاه­های مخالف و توانایی آموزش، پژوهش، تبلیغ، تهذیب و مدیریت در راستای پاسخ به نیازهای حوزه‌های علمیه، جامعه و نظام اسلامی و نیازهای دینی و فرهنگی بشری.

* چشم‌انداز

   نظام جامع آموزش حوزه‌های علمیه در افق 1404 نظامی است:

   متعالی، بالنده، مرجع نهادهای آموزشی همسو و پاسخگو در سطح ملی و بین­المللی و پیشرو در عرصه تعلیم و تربیت نیروی انسانی توانمند در ارائه جامع، متقن و فاخر دین و مکتب اهل بیت ^{علیهم ‌السلام.}

در این افق، حوزه علمیه به لحاظ آموزشی برخوردار از ویژگی‌های زیر است:

1) مرجعیت عالی در تعلیم و تربیت طلاب و روحانیون مورد نیاز حوزه و نظام اسلامی در عرصه­های نظام­های تربیتی، آموزشی، پژوهشی، مدیریتی و تبلیغی دین در سطح ملی و فراملی؛

2) مرجعیت در تعلیم و تربیت طلاب و روحانیون مورد نیاز تولید و توسعه دانش، بینش و گرایش دینی فرد و اجتماع، در جهت نهضت علمی و جنبش نرم‌افزاری؛

3) بهره­مند از نیروهای توانمند در مدیریت آموزشی کارآمد و فعال مورد نیاز حوزه­های علمیه؛

4) بهره­مند از اساتید توانمند در عرصه­های مختلف علوم اسلامی و علوم انسانی با رویکرد اسلامی؛

5) دارای تعامل مؤثر با نهادهای آموزشی همسو و مرجعیت در نظام­ها و برنامه­های آموزشی؛

6) توسعه‌یافته در قلمرو دانش فقه به‌ویژه در فقه­های معاصر؛

7) برخوردار از نقشه جامع رشته­ای و مهارتی؛

8) برخوردار از نیروهای توانمند در تولید آثار علمی فاخر به‌ویژه موضوعات ناظر به مسائل مستحدثه؛

9) برخوردار از دروس خارج متنوع به‌ویژه موضوعات ناظر به نیازهای روز جامعه؛

10) برخوردار از واحدهای آموزشی توسعه‌یافته متوازن با فضای کالبدی و امکانات آموزشی با معیارهای حوزوی؛

11) برخوردار از نظام پذیرش کیفیت­گرا؛

12) برخوردار از طلاب مستعد، فعال، مهذب و انقلابی؛

13) برخوردار از برنامه آموزشی اخلاق‌مدار و پژوهش‌محور؛

14) برخوردار از نظام ارزشیابی تحصیلی با معیار حوزوی؛

15) برخوردار از فناوری­ها و روش­های نوین آموزشی با صیانت از سنت­های حسنه حوزوی؛

16) برخوردار از مدارک مستقل و دارای اعتبار خودبنیان در سطح ملی و فراملی؛

17) دارای متون و محتواهای آموزشی معیار.

* اهداف کلان

18) تعلیم و تربیت جامع و متوازن عالمان و فقیهان وارسته و توانمند مورد نیاز در عرصه‌های آموزشی، پژوهشی، تبلیغی، تهذیبی و مدیریتی؛

19) تعلیم و تربیت طلاب و روحانیون توانمند در:

1. 2. استنباط، تبیین و تعمیق آموزه­های اسلام و مکتب اهل بیت ^{علیهم السلام} در عرصه­های علوم اسلامی به‌ویژه فقه و فقه حکومتی با رویکرد فقه جواهری،

2. 2.  نظریه­پردازی و تولید علم در حوزه­های مختلف علوم اسلامی و علوم انسانی با رویکرد اسلامی و نقد دیدگاه‌های رقیب،

3. 2. نظریه­پردازی و تولید علم در حوزه­ فلسفه علوم با رویکرد اسلامی،

4. 2.  عرصه‌های آموزش، تهذیب، مدیریت، تبلیغ و ترویج ارزش­ها و معارف اسلامی، پاسخگو به نیازهای جامعه، نظام اسلامی و حوزه‌های علمیه،

5. 2. دستیابی به علوم اجتماعی و انسانی مبتنی بر آموزه‌های وحیانی، در جهت استقرار تمدن اسلامی،

6. 2. عرصه­های علمی داخلی و بین‌المللی.

* ارزش‌های اساسی

20) توجه به همه مبانی و ارزش­های اساسی مندرج در سند چشم‌انداز با تأکید بر:

1. 1. اهتمام جدی بر تحقق اندیشه­ها و رهنمودهای امام­ راحل ^{قدس سره} و مقام معظم رهبری ^{دام ظله العالی} و بهره‌مندی از منویات و فرمایش‌های مراجع­عظام ^{مد ظلهم}،

2. 1. تعبد و دین‌مداری در همه ساحت‌ها و شئون، با تفقه جامع و اجتهادی در دین،

3. 1. محوریت تهذیب، تزکیه، اخلاق و معنویت در همه شئون،

4. 1. محوریت ثقلین، قرآن و اهل بیت‌ ^{علیهم ‌السلام} در تفقه در دین،

5. 1. نظم و انضباط و قانون‌مداری در فعالیت­های آموزشی،

6. 1. پاسخگو بودن در برابر نیازهای جامعه اسلامی، نظام اسلامی و حوزه علمیه،

7. 1. سعه صدر و نقدپذیری،

8. 1. پیشبرد علوم و اندیشه اسلامی از طریق اجتهاد و خلاقیت،

9. 1. حفظ سنت‌های سلف صالح در تعلیم و تربیت،

10. 1. خودباوری.

* سیاست­های کلان

21) توجه به سیاست‌های کلان مندرج در سند چشم‌انداز حوزه‌های علمیه، با تأکید بر:

1. 1. توجه به اندیشه و رهنمودهای حضرت امام خمینی ^{قدس سره} و مقام معظم رهبری ^{مد ظله العالی} و مراجع عظام تقلید ^{دام عزهم}،

2. 1. اهتمام جدی به حفظ، ترمیم و بالندگی ارزش‌ها و سنت‌های اصیل و کارآمد سلف صالح در تعلیم و تربیت،

3. 1. هوشمندی و مراقبت در بهره‌برداری از علوم و تجارب بشری و فناوری‌های نوین با تأکید بر حفظ هویت حوزه‌های علمیه،

4. 1. نظم و انضباط و گردش روان و قانونمند فعالیت‌های آموزشی،

5. 1. نظارت و ارزیابی جامع، فراگیر، مستمر و قانونمند فعالیت­های آموزشی به منظور اصلاح و بهبود؛

22) توجه به بالندگی مستمر عناصر و ارکان نظام آموزش بر اساس فلسفه تعلیم و تربیت دینی و آخرین یافته‌های علمی؛

23) توجه به نشاط و شادابی طلاب و زمینه­سازی برای رشد جامع و هماهنگ طلاب در ابعاد شناختی، مهارتی و نگرشی؛

24) اهتمام به تقویت آموزش تربیت­مدار و پژوهش­محور؛

25) اهتمام به آموزش­های مجازی و غیر حضوری در سطوح عالی و دروس خارج؛

26) توجه به استانداردها و معیارهای حوزوی در سنجش و پذیرش، شیوه­های ارزشیابی و تربیت استاد؛

27) تأکید بر تأسیس و تقویت گروه­های علمی در واحدهای آموزشی؛

28) تأکید بر توانمندسازی طلاب در زبان­های زنده بین­المللی به ویژه زبان عربی؛

29) توجه به دانش­های بین ­رشته­ای و رشته­های علوم انسانی با نگاه دینی؛

30) اهتمام به دانش­محوری در نظام آموزشی؛

31) صیانت از متون فاخر سلف صالح و به‌روزرسانی آنها؛

32) اهتمام به توسعه قلمرو دانش فقه و گسترش درس­های خارج به دانش­های حوزوی؛

33) تأکید بر کیفیت­گرایی و رشد هدفمند و متوازن رشته­ها در ابعاد محتوایی بر اساس نیازهای نظام اسلامی، جامعه و نیازهای جهانی؛

34) تأکید بر علم‌محوری و پرهیز از مدرک‌گرایی؛

35) تأکید بر بصیرت‌افزایی سیاسی و تقویت روحیه انقلابی؛

36) تأکید بر مشارکت در تدوین و ساماندهی قوانین، آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های حوزه در راستای هماهنگی بین دستگاهی.

* راهبردهای عملیاتی

هدف کلان شماره 1: تعلیم و تربیت جامع و متوازن عالمان و فقیهان وارسته و توانمند مورد نیاز در عرصه‌های آموزشی، پژوهشی، تبلیغی، تهذیبی و مدیریتی

37) ایجاد نگاه راهبردی، انسجام‌بخشی هم‌افزا و فرایندی در نظام آموزش و توجه به ارتباط آن با دیگر نظام‌های حوزه؛

38) افزایش هماهنگی و هم‌افزایی میان ارکان و عناصر اصلی آموزش و تربیت و پژوهش؛

39) ارتقاء و گسترش متوازن سطح علمی ـ آموزشی به‌ ویژه گسترشِ دروس خارج در حوزه‌های علمیه در سراسر کشور؛

40) شناسایی ظرفیت‌ها و امکانات و توان (بالفعل و بالقوه) حوزه‌های علمیه و تلاش برای بهره­گیری حداکثری از آنها و ایجاد ظرفیت‌های جدید برای پیشبرد اهداف آموزشی حوزه‌های علمیه؛

41) تولید منظومه‌های فکری منسجم و معتبر بر پایه معارف قرآن و اهل‌بیت علیهم السلام و روش‌های تحقیقی اجتهادی؛

42) گسترش رویکرد اجتهادی در همه سطوح‌ و رشته‌ها؛

43) سامان‌دهی مدارج علمی حوزه به‌صورت بومی و متناسب با شئون حوزوی، با رویکرد ارزش‌گذاری رسمیِ علمی و قانونی در سطح ملی و بین‌المللی؛

44) تقویت و ارتقاء اجتهاد در حوزه‌های علمیه؛

45) گسترش اجتهاد روزآمد در کلیه علوم مرتبط با فهم جامع دین.

هدف کلان شماره 2:  تعلیم و تربیت طلاب و روحانیون توانمند در:

1. 2. استنباط، تبیین و تعمیق آموزه­های اسلام و مکتب اهل بیت علیهم السلام در عرصه­های علوم اسلامی به‌ویژه فقه و فقه حکومتی با رویکرد فقه جواهری،

2. 2. نظریه­پردازی و تولید علم در حوزه­های مختلف علوم اسلامی و علوم انسانی با رویکرد اسلامی و نقد دیدگاه‌های رقیب،

3. 2. نظریه­پردازی و تولید علم در حوزه­ فلسفه علوم با رویکرد اسلامی،

4. 2. عرصه­های آموزش، تهذیب، مدیریت، تبلیغ و ترویج ارزش­ها و معارف اسلامی، پاسخگو به نیازهای­جامعه، نظام اسلامی و حوزه‌های علمیه،

5. 2. دستیابی به علوم اجتماعی و انسانی مبتنی بر آموزه‌های وحیانی، در جهت استقرار تمدن اسلامی،

6. 2. عرصه‌های علمی داخلی و بین‌المللی

46) طراحی نقشه جامع علمی و مهارتی حوزه‌های علمیه؛

47) ارتقاء نظام‌های آموزشی کنونی با رویکرد اجتهادی در همه رشته‌ها؛

48) تقویت، تعمیق و به‌روزرسانی دانش، اطلاعات و مهارت مدرسان به‌ویژه مدرسان سطوح عالی و محققان حوزه علمیه؛

49) نظام‌مندسازی فرایندهای شناسایی و جذب و حفظ و پرورش و سامان‌دهی استعداد‌های برتر و نخبگان برای تأمین نیازهای علمی حوزه و نظام؛

50) تعامل هم‌افزا با مجامع علمی فعال برای استفاده از ابزارهای علمی در فهم جامع دین؛

51) بهره‌مندی هوشمندانه از علوم و رشته‌های جدید؛

52) طرح موضوعات و مسائل نظری و کاربردی مورد نیاز جامعه و نظام اسلامی در علوم حوزوی؛

53) طراحی و توسعه دوره‌های  پژوهش­محور در سطح چهار؛

54) نقش‌آفرینی محوری و مؤثر حوزه در بازفراوری و بومی‌سازی و تولید علوم انسانی ـ اسلامی همراه با مشارکت فعال با مراکز مشابه داخلی و بین‌المللی؛

55) توسعه زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های مورد نیاز برای فعالیت‌های علمی حوزه، متناسب با اقتضائات و شرایط جوامع هدف؛

56) سامان‌دهی و نظام‌بخشی و هم‌افزایی فعالیت‌های علمی علوم اسلامی در مراکز حوزوی و سایر مراکز با نظارت و ارزیابی مناسب؛

57) زمینه‌سازی و حمایت از ایجاد و گسترش مجموعه‌های علمی و اندیشه‌ورز ناظر به نیازهای حوزه و جامعه توسط اساتید فرهیخته حوزوی؛

58) تقویت و توسعه فراگیر زبان عربی؛

59) آموزش زبان­های زنده دنیا به طلاب برحسب نیاز؛

60) رویکرد مقارن و همراه با نقد معارف فقهی کلامی و دیگر اندیشه‌های سایر مذاهب و ادیان؛

61) تأمین و تجهیز و به‌روزرسانیِ فضاها و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز برای فعالیت‌های آموزشی؛

62) پیش‌بینی و طراحی و استقرار سازوکار مناسب و کارآمد و هوشمندانه برای ورود گزینشی علوم و فناوری‌های جدید به حوزه؛

63) زمینه‌سازی برای بهره‌مندی فعالِ مراکز حوزوی از الگوهای آموزشی سنتی و کارآمد حوزه؛

64) طراحی و ایجاد و توسعه رشته‌های تخصصی پژوهشگری در علوم اسلامیِ اجتماعی و انسانی؛

65) طراحی سامانه نیازسنجی و اولویت‌سنجی از نیازها و ظرفیت‌های علمی نهادها و مراکز علمی، ‌در بخش علوم اجتماعی و انسانی؛

66) انجام مطالعات و زمینه‌سازی لازم جهت فراهم آوردن مقدمات مطلوب برای گسترش سطوح عالی و دروس خارج به دیگر رشته‌های علوم اسلامی و علوم انسانی ـ اسلامی مورد نیاز و اولویت‌دار؛

67) شناسایی و پیش‌بینی و طراحی رشته‌های علمی ـ آموزشی جدید، متناسب با نیازهای کنونی یا قابلِ پیش بینی؛

68) نظام‌مندسازی فرایندهای شناسایی، جذب، پرورش، حفظ و سامان‌دهی استعدادها و نخبگان علوم اسلامی و علوم انسانی ـ اسلامی حوزه؛

69) تربیت اندیشمندان برجسته در بخش علوم اسلامیِ اجتماعی و انسانی مورد نیاز؛

70) ایجاد و تبیین نحوه مطلوب تعامل حوزه با مجامع علمی فعال در عرصه تولید علوم اسلامی و علوم انسانی خاصه دانشگاه با هدف تقویت نگرش اسلامی به علم و احیای تمدن اسلامی؛

71) برنامه­ریزی به منظور ارتقاء سطح دانش، نگرش و مهارت طلاب متناسب با مأ­موریت­های حوزه و نیازهای جامعه و نظام اسلامی؛

72) همکاری در تربیت نیروهای متخصص برای نظام در چارچوب مأموریت‌ها و شئون حوزه؛

73) طراحی و استقرار سازوکار متناسب و کارآمد برای استعدادیابی، جذب، استعدادسنجی و هدایت تحصیلی طلاب؛

74) توانمندسازی متوازن دانش‌آموختگان حوزوی در دانش و نگرش و مهارت؛

75) طراحی و پیاده‌سازی نظام جامع آموزش‌‌های علمی ـ کاربردی حوزه؛

76) توسعه مباحث قرآنی و حدیثی در برنامه‌های آموزشی؛

77) استقرار سازوکار متناسب و کارآمدِ «نیازسنجی آموزشی» و ایجاد هماهنگی حداکثری، میان‌ برنامه‌های درسی مدارس و مراکز آموزشی و تربیتی حوزوی؛

78) زمینه‌سازی برای آموزش علوم انسانی ـ اسلامی مورد نیاز و مرتبط با رسالت حوزه، در مدارس و مراکز حوزوی؛

79) آموزش زبان‌های زنده و پُرمخاطب دنیا در میان طلاب حوزه، برای حضور در عرصه‌های بین‌المللی؛

80) توسعه متوازن ظرفیت‌های آموزشی حوزه در عرصه بین‌الملل؛

81) گسترش فعالیت‌ها و ایفای نقش فعال و برجسته اساتید و فضلای حوزه در عرصه تعاملات علمی بین­المللی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نظام و همکاری با مجموعه‌های فعالِ همراه و همسو در سطح بین‌الملل؛

82) حضور فعال و نقش‌آفرینی محوری اساتید حوزه در مراکز، بخش­ها و کرسی­های دین‌شناسی، اسلام‌‌شناسی، شیعه‌شناسی در سطح ملی و فراملی؛

83) توسعه فعالیت‌ها­ی آموزشی با بهره‌گیری از رسانه‌های جمعی، فضاهای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و .. در عرصه بین‌الملل؛

84) قطب‌‌بندی علمی مناطق هدف با شاخص‌های راهبردی؛

85) تربیت نیروی متخصص و زبان‌دان و آشنا با فرهنگ کشورهای هدف؛

86) تربیت مبلغان بومی خارج از کشور از طریق فضای مجازی و رسانه.

این مصوبه در کارگروه موضوع مصوبه 1032 در تاریخ 96/5/9، بررسی و تصویب شد و سپس در جلسه 85، مورخ 96/8/12شورای عالی حوزه‌های علمیه به صورت کلی مطرح شده و مورد تصویب نهایی قرار گرفت.